Autonomie
- PDF / 106,523 Bytes
- 3 Pages / 439.37 x 666.142 pts Page_size
- 18 Downloads / 181 Views
Autonomie Jaap van der Stel
Zelfsturing is hot. In de zorg kennen we zelfsturende teams. Internationaal streven (proto)populisten als Trump, May en Le Pen naar losmaking uit internationale verbanden – men kiest ‘voor zichzelf’. Er zijn scholen waar kinderen zelf hun lesprogramma samenstellen. Om dichter bij huis te blijven: mijn jongste dochter claimt dat ze zichzelf heeft opgevoed. Wie haar vader kent, kan zich daar wel iets bij voorstellen. Verslaving wordt wel getypeerd als het verlies van autonomie, maar goed beschouwd is het een prototype van een situatie van autonomie, waarin de aandoening als het ware zijn eigen gang gaat. Wat autonomie vermag, ervaren velen dagelijks op de snelweg. Asociaal en roekeloos gedrag is soms regel. Deze problemen worden niet zomaar opgelost door zelfsturende auto’s. Ook die moeten zich afstemmen op andere zelfrijdende auto’s, van andere merken. Het impliceert transparantie, elkaars data en software delen. Marketingtechnisch is het helaas slimmer om een monopolie te verkrijgen – de strategie van Tesla – dan communicatie met vergelijkbare auto’s hoog op de agenda te plaatsen. Voor onze veiligheid is er behoefte aan met elkaar pratende, elkaar afremmende, elkaar bijsturende en elkaar versnellende auto’s. Er is behoefte aan transparantie en integratie. Er wringt, kortom, iets in het begrip van autonomie of de gangbare interpretatie daarvan. Het is het idee dat autonomie lukt zonder interactie, afstemming en relaties met anderen; dat autonomie gelijkstaat aan autarkie. Dat mensen in een sociaal verband leven, rekening kunnen en moeten houden met anderen, en gefocust ‘zouden kunnen/moeten zijn’ op wederkerigheid, wordt niet geëxpliciteerd in de individualistische benadering van autonomie. Dan kan men zich erover verbazen dat de autonome opstelling van de ene persoon schade kan berokkenen aan de autonomie van een ander. Het betreft hier een idee van autonomie dat uitgaat van een verzameling van atomen die we ‘mensen’ noemen,
Dr. dr. J. van der Stel () Leiden, Nederland e-mail: [email protected]
82
Verslaving (2017) 13:82–84, DOI 10.1007/s12501-017-0121-2 © Bohn Stafleu van Loghum 2017 Published online: 7 June 2017
Verslaving (2017) 13:82–84
83
en bij wie het sociale aspect als een hinderlijke ‘omgeving’ wordt getypeerd. Dat dit een karikatuur is van de werkelijkheid, laat zich raden. In de discussies over eigen regie zien we dat dit idee slecht werkt: de zichzelf regisserende patiënt eist euthanasie van een arts, die zich niet geroepen hoeft te voelen om dit – gezien zijn of haar ethische overwegingen – uit te voeren. Het spreekt voor zich dat die individualistische benadering van autonomie helemaal spaak loopt, als we het over kinderen of jongeren hebben. Want wiens eigen regie staat hier centraal? Die van het kind, de ouders of de hulpverlener? En wanneer de hulpverlener vanwege een gedwongen kader macht kan uitoefenen, hoe zit het dan met de autonomie van de anderen? Mensen leven in sociale verbanden en die verbanden zijn in hoge mate bepalend voor ons gedrag; wij word
Data Loading...
