Qat: farmacologische en toxicologische aspecten
- PDF / 654,689 Bytes
- 11 Pages / 595 x 842 pts (A4) Page_size
- 48 Downloads / 183 Views
Middelen
Raymond Niesink *
Inleiding Sinds eeuwen wordt er in Oost-Afrika gekauwd op de bladeren van de qatboom; dit gebruik vertoont overeenkomsten met het kauwen op de blaadjes van de cocaplant door sommige Zuid-Amerikaanse volkeren. Ook de effecten vertonen grote overeenkomsten. Bij het kauwen komen stoffen vrij die de gebruiker alert maken, vermoeidheid en hongergevoel doen verminderen en een euforische roes veroorzaken. Qat ofwel kat of miraa1 bestaat uit de twijgjes en het blad van een groenblijvende bedektzadige plant met mild opwekkende eigenschappen. Deze qatplant (Catha edulis) is een boom met een lange rechte stam en een dunne bast, waaraan dunne twijgjes groeien. Aan de twijgen bevinden zich de bladeren, die op het bovenste deel van de twijg paarsgewijs tegenover elkaar staan (zie figuur 1). De qatboom kan, afhankelijk van de lokale klimaat- en temperatuuromstandigheden, 5-20 meter hoog worden. De streken waar de qatplant van nature voorkomt (Jemen en Oost-Afrika) zijn erg droog. In de gebieden waar het gebruik in de cultuur is verweven (Jemen, Ethiopië, Madagaskar, Djibouti, Somalië en Kenia; zie figuur 2) worden deze bomen tegenwoordig volop aangeplant en gecultiveerd, veelal op een terras dat tegen een berghelling is aangelegd en dat kunstmatig wordt geïrrigeerd.
* Dr. R.J.M. Niesink is farmacoloog/toxicoloog en universitair hoofddocent bij de Faculteit Natuurwetenschappen van de Open Universiteit Nederland. Hij is senior wetenschappelijk medewerker bij het Programma Drug Monitoring van het Trimbos-instituut te Utrecht en landelijk coördinator van het Drugs Informatie en Monitoring Systeem. E-mail: [email protected]. 1 Andere namen voor qat zijn: khat, q’at, kat, kath, gat, quat, chat, catha, tschat (Ethiopië), miraa (Kenia), murungu, kus-es-salahin en tohai. De gedroogde bladeren van qat zijn ook bekend als Abessijnse, Afrikaanse of Arabische thee.
Middelen
Figuur 1 Bundeltje vers geplukte qatbladeren (© Bill Brookman, Bill Brookman Productions Ltd. Met toestemming overgenomen.) De twijgen worden vroeg in de ochtend geplukt, om ze tegen uitdrogen te beschermen in doeken of bananenbladeren verpakt en later op de ochtend op de lokale markt verkocht. Omdat de bladeren van de qatplant vers gekauwd moeten worden, worden ze iedere dag vers aangeschaft. Qat wordt in bundeltjes verkocht, en een qatbundeltje ziet eruit als een bosje rode takjes met met langwerpige 5-10 centimeter lange groene bladeren. In de afgelopen decennia is het qatgebruik in Oost-Afrika toegenomen, maar ook uitgegroeid tot een wereldwijd fenomeen dat zich
41
42
Verslaving, nr. 4 / 2011
Figuur 2 Belangrijkste qatproducerende landen in Noord-oost Afrika en Klein-Azië. heeft verspreid naar etnische gemeenschappen over de hele wereld (met name in Groot-Brittannië, Nederland, Canada en de Verenigde Staten; United Nations Office on Drugs and Crime, 2010). Op de luchthavens van Amsterdam en Londen worden wekelijks grote hoeveelheden qat aangevoerd en deze beide steden hebben zich dan ook ontwikkeld tot Europese distributiepunten
Data Loading...
