Waar speelt de verslaving zich af? Een ontwikkelingsmodel
- PDF / 80,504 Bytes
- 4 Pages / 476.22 x 685.984 pts Page_size
- 95 Downloads / 160 Views
Tsafrira van Uitert-Levy *
* Drs. T. van Uitert-Levy is klinisch psycholoog en psychotherapeut bij de polikliniek van Verslavingszorg Noord Nederland te Groningen. E-mail: [email protected].
Ingezonden
Aan psychologische ontwikkelingsmodellen is in de psychologie geen gebrek. Toch mis ik het ontwikkelingsperspectief in wetenschappelijke publicaties over verslaving; het complexe ziektebeeld dat meer is dan het verslavingsgedrag sec en dat vaak in interactie staat met comorbide, psychische problemen. In het ontwikkelingsmodel van de psyche van de Israëlische klinisch psycholoog Yoav Ygaël (2011, 2010) vind ik een begrippenkader dat mijn kijk op verslaving en de behandeling van verslaafde personen verrijkt. Ygaël begint met een axioma: levende systemen hebben ‘interesse’ in hun voortbestaan en zetten - binnen belangrijke randvoorwaarden alle beschikbare middelen in om zichzelf in een veranderlijke omgeving te behouden, onderhouden, reguleren, representeren en reproduceren. De ontwikkeling van soorten (fylogenese) en individuen (ontogenese) is er het gevolg van; beide beginnen op basaal biologisch niveau en bereiken hogere, complexe, psychische niveaus. Een ‘hoger’ niveau betekent een nieuwe wijze van interne organisatie, representatie en aansturing van het systeem. Het hogere ontwikkelniveau ‘leest’ (ofwel neemt signalen waar) en verwerkt informatie uit de lagere niveaus. Bij een normale ontwikkeling domineert het hoogste ontwikkelniveau over lagere niveaus, stuurt aan en bepaalt het uiteindelijke gedrag. Ygaël onderscheidt negen ontwikkelniveaus van levende systemen: 1 primitief en somatisch; 2 zenuwstelsel en hersenen; 3 beleefde sensatie (hier plaatst hij het begin van de psyche; vanaf dat niveau ontwikkelt het subject zijn besef van zichzelf);
72
Verslaving, nr. 1 / 2014
4 emoties (ofwel emotionele reacties op waarnemingen in de buitenwereld); 5 gevoelens (ofwel emotionele reacties op waarnemingen in de binnenwereld); 6 cognities en taal (hier trekt hij de scheidingslijn tussen mens en dier); 7 formele notatiesystemen (schrift, wiskunde); 8 zelfcognities en zelfreflectie; 9 denken over de volgende evolutionaire fase. In de normale psychische ontwikkeling maakt het subject zich steeds losser van de aansturing door het lichaam en de sociale omgeving. We ontwikkelen psychische autonomie, terwijl het lichaam en de sociale omgeving deel blijven uitmaken van ons. Inzoomen op elk ontwikkelniveau brengt meer ontwikkelstappen aan het licht, bijvoorbeeld de ontwikkeling van concreet naar abstract denken op het zesde ontwikkelniveau. Tot en met het vierde ontwikkelniveau zijn reflexen de handelmodus en is het leren geconditioneerd-associatief, zonder bemiddeling van het bewust denken. Pas in de volgende ontwikkelniveaus komt het bewust denken, bewust leren, overdenken en plannen geleidelijk in beeld. Eerder kan er ook geen sprake zijn van bewuste, innerlijke conflicten en bewuste keuzen in iemands leven. Ygaël behandelt in zijn eigen praktijk geen verslaafde personen en heeft zich op geen enkele manier uitgelaten ove
Data Loading...
